Gover
nance
Evol
Interim & project management
Health care
Business development
ution

Mensenwerk in intern toezicht

De zeldzame mogelijkheid een Raad van Toezicht te kunnen observeren en te interviewen bood toegang tot het observeren van een situatie waarin de spanning tussen Raad van Toezicht en Raad van Bestuur oploopt vanwege een voorgenomen fusie. In dit artikel  beschrijf ik het verloop van gebeurtenissen nadat een voornemen tot samenwerking geïntroduceerd wordt. Deze casus laat zien hoe een intentie tot samenwerking overgaat in een intentie tot fusie en tot welke spanningen dit leidt tussen en innerlijk bij personen. De beschreven casus illustreert dat de manier waarop de dingen gaan en hoe mensen elkaar meenemen in het proces zeker zo belangrijk is als de inhoud.

Mensenwerk in intern toezicht-Zorg voor Toezicht_2015

De arbeidsmarkt van interne toezichthouders onder de loep

SEOR/Ecorys heeft in opdracht van het ministerie van Economische Zaken onderzoek gedaan naar het functioneren van de arbeidsmarkt voor interne toezichthouders in de zorg, onderwijs, kinderopvang, woningcorporaties en cultuur.  Sharon van de Veerdonk  heeft meegewerkt aan de literatuurstudie in dit rapport.

Op basis van de uitgevoerde enquête schat SEOR/Ecorys dat er in de vijf sectoren zo’n 23 duizend toezichtsplekken zijn en wordt verwacht dat vijftienhonderd plekken per jaar door nieuwe intreders moeten worden ingevuld. SEOR/Ecorys concludeert dat er voldoende personen zijn die geschikt (te maken) zijn om deze functies te vervullen en concludeert dat er geen arbeidsmarktprobleem optreed. In haar onderzoek gaat SEOR/Ecorys verder onder andere in op de WNT-norm, diversiteit en scholing.

Arbeidsmarkt interne toezichthouder_GBT_2015
Eindrapport_de arbeidsmarkt van interne toezichthouders_2014

Nieuwe profielen voor Toezichthouders

In het laatste nummer van Boardroom Zorg voor dit jaar hebben we gekeken naar wenselijke profielen van interne toezichthouders. De snelle opeenvolgende veranderingen in de zorgsector vragen niet plotsklaps totaal andere competenties en vaardigheden. Wel zullen er nieuwe profielen ontstaan zoals het profiel (maatschappelijk) ondernemerschap, marketing & communicatie. Een tweede, veelgevraagd profiel hangt samen met kennis van ketenzorg en decentralisaties. Lees meer BRZ_nieuwe profielen toezicht

Risicomanagement vraagt actief toezicht

De risico’s voor zorginstellingen nemen toe als gevolg van de vele systeemveranderingen. Voor het verkrijgen van een krediet bij een bank bijvoorbeeld moeten zij aan steeds strengere eisen voldoen. Als gevolg daarvan verandert de rol van de toezichthouder. Hij moet zijn positie herijken: waar ligt mijn focus, competentie en verantwoordelijkheid. Van hem wordt een actieve en kritische houding verwacht. In dit artikel belichten we twee aspecten: de eigen toezicht- houderspositie en de risicoagenda van de raad van toezicht. Belangrijk daarbij is te beseffen dat de afgelopen jaren de rol van toezichthouders in de rechtspraak steeds groter is geworden.

Risicomanagement vraagt actief toezicht_BRZ_2014_september

Als het bestaan op het spel staat

Als het voortbestaan van de zorginstelling in het geding is, blijkt vaak dat onder zware externe druk de raad van toezicht in een beslissende rol terecht dreigt te komen. Niet alleen staat dan het bestaan van de zorginstelling (cliënten/medewerkers) op het spel, maar ook het eigen bestaan als toezichthouder in financiële (secundaire aansprakelijkheidsstelling) en in morele zin (onafhankelijke oordeelsvorming) ligt onder vuur. Regelgeving schiet tekort bij de dilemma’s die interne toezichthouders onder die omstandigheden ervaren.

Toezichthouder worstelt met dilemma’s. Voortbestaan zorgorganisatie op het spel. Harry Woldendorp en Sharon van de Veerdonk. Boardroom Zorg, Maart 2014: BRZ_02_2014_ dilemma

Aansprakelijkheid van toezichthouders

Governance-incidenten bij Philadelphia, Vestia, Amarantis en Woningstichting Servatius hebben voeding gegeven aan de roep om aansprakelijkheid van bestuurders en toezichthouders. In dit artikel gaan we in op de wettelijke kaders voor die aansprakelijkheid, de toetsingsgronden, de consequenties voor het documenteren van besluitvormingsprocessen en hoe de formele verantwoording kan bijdragen aan de kwaliteit van besluitvorming.

Paper trail als toegevoegde waarde in toezichtproces. Joost Kramer, Sharon van de Veerdonk en Harry Woldendorp, Boardroom Zorg, Januari 2014:  BRZ_Paper Trail-intern toezicht_januari2014_p16-19

 

Toezicht bij fusies en samenwerkingen

Door alle transities in de zorg neemt de complexiteit toe. Dat betekent dat besturen en toezichthouden minder planbaar worden en er sneller en gereageerd en geacteerd moet worden. Er zullen zich vaker momenten voordoen waarin moet blijken of raad van toezicht en raad van bestuur dezelfde interpretaties van afspraken en taak- en rolverdeling hebben. Elkaar meenemen in het proces is zeker zo belangrijk als de inhoud. Strategische flexibiliteit is nodig om het proces goed te laten verlopen. Dat vraagt zelfinzicht en procesverantwoordelijkheid om de kernopdracht van de organisatie te kunnen verwezenlijken.

Toezicht op fusies en samenwerking. Sharon van de Veerdonk en Harry Woldendorp, Boardroom Zorg, december 2013: BRZ_toezicht op fusies en samenwerking_dec2013

 

 

Informatie als stuurinstrument

Het onderzoeksrapport van VWS over het faillissement van stichting Zonnehuizen bevat een reconstructie van de teloorgang. Een van de redenen dat de banken geen extra krediet meer wilden verstrekken, was dat de raad van toezicht naar hun idee onvoldoende heeft voldaan aan de gemaakte afspraken over het aanleveren van voortgangsinformatie. Een leermoment voor meer raden van toezicht? In ieder geval mede aanleiding tot het schrijven van dit artikel.

Informatie als stuurinstrument. Sharon van de Veerdonk en Harry Woldendorp. Boardroom Zorg

Toezicht houden vanuit de eigen identiteit

De Raad van Toezicht krijgt een steeds belangrijkere rol toegedicht en heeft een toetssteen nodig om koers te houden. De sleutel ligt in het gedeeld belang van toezicht en bestuur: de maatschappelijke taak van de organisatie. Deze taak, de visie en de kernwaarden vormen de identiteit. Toezichthouden vanuit de identiteit voorkomt dat ongezien van de koers afgedwaald wordt en zorgt ervoor dat risico’s en waarden een toetsingskader hebben. Lees meer:

Toezichthouden uit de eigen identiteit: De volgende stap in professionalisering van toezicht. Van de Veerdonk, S. en H. Woldendorp, Boardroom Zorg, december 2012

Voorbij de governancecode. Inzicht in de handelingen en afwegingen van toezichthouders

In de vier domeinen van overheid en politiek, de gemeenschap, de markt en de (medische) professie zijn vier trends van invloed op het intern toezicht in Nederlandse zorginstellingen: van centraal naar decentraal bestuur; recentralisatie via het toezicht; meetbare indicatoren en de greep van de overheid middels ‘oude’ instrumenten als budgettering en regelgeving. De interne toezichthouder moet de vele publieke, private en professionele belangen wegen. In toenemende mate wordt zijn taakopvatting gevormd door normerende en directieve richtlijnen zonder te weten of deze het beoogde effect realiseren. De vraag in hoeverre de hoge verwachtingen aan het intern toezicht realistisch zijn kan niet goed beantwoord worden. Een gedragsmatig en procesgeoriënteerd onderzoeksperspectief moet ons meer inzicht geven in de onderliggende overtuigingen, gedragingen en handelingen van het intern toezicht. Hiervoor gebruiken we de vier dimensies van het handelingsperspectief van interne toezichthouders: deskundigheid en vakbekwaamheid; methoden en technieken; beroepshouding; en persoonlijke en sociale competenties. Toezicht gaat niet alleen om het voldoen aan de regels, compliance, maar draait om inzicht geven in wat wel kan en wat niet kan, accountability. Dit geeft zicht op de mogelijkheden en beperkingen wat het intern toezicht wel en niet kan en geeft daarmee een nieuwe richting aan het maatschappelijk debat over de taak van het intern toezicht.

Dit is de inleiding van het artikel dat ik met prof. dr. Kim Putters schreef voor de bundel Waar is de raad van Toezicht? Deel II. Voor het gehele artikel: 6 – Putters & Veerdonk_In Minderman et al, 2012